I.                    Główne zagadnienia zajęć

         Świat współczesny jest pełen nierozwiązanych konfliktów, które się nasilają. Samo ujawnienie konfliktu świadczy o poczuciu wolności, o aspiracjach i dążeniach, ale też umożliwia zmianę sytuacji na lepszą. Stanie się to wówczas, kiedy ludzie nauczą się rozwiązywać konflikty, a nie podsycać je przez uznanie tylko swoich racji, wymuszenie swego zwycięstwa siłą, tłumienie przez milczenie, czy nie poruszanie spraw trudnych.

   Obie strony konfliktu powinny przyjąć, że każdy uczestnik sporu ma swoje, choćby subiektywne, racje. Winny je szanować, szukając kompromisu, a nie pognębienia drugiego.

   Uczestnicy konfliktu powinni sobie uświadomić, o co im chodzi, jasno to przedstawić i uważnie wysłuchać drugą stronę, a następnie wspólnie szukać najlepszego rozwiązania.

    W ten sposób strony mają okazję przedstawić swoje stanowisko, dowiedzieć się czegoœ nowego o drugiej stronie i wspólnie znaleœć kompromis.

  Wspólne szukanie pozytywnego rozwiązania nikogo nie niszczy, nie burzy relacji lecz wzbogaca kontakty międzyludzkie.

   Takiego sposobu rozwiązywania konfliktów można się nauczyć. Umiejętnoœć ta przydaje się w aktualnym życiu rodzinnym i szkolnym, a w przyszłoœci we wszystkich sytuacjach życiowych, takich jak małżeństwo, praca zawodowa, działalność polityczna.

II.                    Cele operacyjne

Po zakończeniu zajęć uczeń powinien:

 zrozumieć, że -  konflikty nierozwiązywalne przynoszą zło, krzywdę,

                             - konflikty rozwiązywane w niewłaściwy sposób zaogniają konflikt,

                             -  nasze   wady  mogą  być  przyczyną konfliktów

         poznać -  przyczyny powstawania konfliktów, ich skutki oraz sposoby   

                                      rozwiązywania

         ocenić     -  swoje postępowanie w relacjach z innymi,

                      - sposoby rozwiązywania  konfliktów: kompromis, współpracę

                      -  iż to, co ułatwia rozwiązywanie konfliktów to są zalety, a to co utrudnia to

                         wady.

         wiedzieć  - co utrudnia, a co ułatwia rozwiązanie konfliktu,

                       - co to  są strony konfliktu,

                       - jakie są etapy rozwiązywania konfliktu

        wyjaśnić   - znaczenia słów : konflikt,  dominacja, kompromis, consensus, empatia.

 

III.                  Uwagi dotyczące realizacji zajęć

Na realizację tego tematu należy przeznaczyć dwie godziny lekcyjne (90 min.)

Pełniejszej realizacji sprzyjać będzie odpowiednie ustawienie stolików i krzeseł, np. w podkowę.

 

IV.    Środki dydaktyczne:

        - plansza  œSposoby rozwiązywania konfliktówœ (w załączeniu do scenariusza),

        - 5  dużych arkuszy papieru albo brystolu,

        - 6 grubych, kolorowych mazaków,

        - taœma do przyklejenia plansz (jeśli zajęcia realizowane są w sali bez tablicy, dodać

          jeden duży arkusz brystolu i na  nim umieścić to, co w scenariuszu zapisuje nauczyciel

          na tablicy).

 

V.        Nowe pojęcia: consensus, empatia, strony konfliktu, kompromis.

VI.              Przebieg zajęć nt. œCzym jest konflikt?œ

1.      Wprowadzenie:

a)      przywitanie się,

b)      podanie tematu œCzym są konflikty?œ,

c)   postawienie problemu (podkreślenie powszechnoœci zjawiska konfliktów i znaczenie umiejętnoœci ich rozwiązywania).

2.      Rozwinięcie:

a)       ustalenie, czym jest konflikt œ co to jest konflikt? Opiszcie  własnymi słowami.

Podane wypowiedzi uczniów  nauczyciel zapisuje na tablicy (przykłady wypowiedzi, trudna sytuacja, niezgodnoœć interesów, spór, brak porozumienia, kłótnia, różnica zdań itp.)

b)       strony konfliktu, przyczyny, skutki ich nierozwiązywania.

Nauczyciel dzieli klasę na trzy grupy (uczniowie częstują się cukierkami w trzech kolorach, każdy kolor tworzy grupę). Każda  grupa otrzymuje duży arkusz papieru albo brystolu i grube mazaki.

Korzystając z własnego doświadczenia uczniowie pracują nad  następującymi problemami:

Grupa I     - Kogo dotyczy konflikt?  (strony konfliktu np. koledzy, rodzeństwo, rodzice, dzieci,  nauczyciele, uczniowie, państwa)

Grupa II    - Skąd się biorą konflikty? (przyczyny np. egoizm, chciwość, sprzeczność poglądów, zazdrość, złośliwość, nietolerancja)

            Grupa III   - Skutki braku umiejętności rozwiązywania konfliktów (np. złość, rozwód, podziały, wojny itp.)

W czasie pracy grup nauczyciel czuwa nad  całością, ukierunkowuje.

Po zakończeniu pracy przedstawiciele grup wieszają powstałe w ten sposób plansze w widocznym miejscu i omawiają je.

a)           Nauczyciel, nawiązując do treści plansz i relacji przedstawicieli, ponownie nawiązuje do powszechnoœci zjawiska konfliktów i zwraca uwagę na groźne skutki braku ich rozwiązywania. Szczególnie podkreśla przyczyny, wskazując, iż  to są ludzkie wady, z którymi ,patrząc na groźne skutki konfliktów, należałoby się zmierzyć, pracując nad własnym charakterem.

b)           Czynniki utrudniające i ułatwiające rozwiązanie konfliktu

- Nauczyciel dzieli klasę na dwie grupy (odliczanie do dwóch, 1-     tworzą grupę pierwszą, 2 œ tworzą grupę drugą), rozdaje grube mazaki i arkusze papieru czy brystolu

              I grupa                                             II grupa

            Co utrudnia rozwiązanie                Co ułatwia rozwiązanie

            konfliktu ? -                                           konfliktu ? +

     np. upór                                                  np. wczuwanie się w sytuację innych

            żarty                                                 (nauczyciel uzupełnia-empatia)

            brak szczerości                                 tolerancja

            zarozumiałość                                  dążenie do zgody

           uprzedzenia                                      uprzejmość

          chęć dominacji za wszelką cenę    dobra wola

          brak przemyślenia sytuacji            dialog

                                                                    kultura osobista

                                                                    pogodzenie się z rzeczywistością

Powstałe w ten sposób plansze przedstawiciele grup wieszają w widocznym miejscu, a następnie relacjonują pracę kolegów i własną. Nauczyciel wyjaśnia (np. słowo empatia), uzupełnia bądź podkreśla niektóre wypowiedzi, czuwając nad ich merytoryczną poprawnością.

1.      Zakończenie

Podsumowanie zajęć (zaznaczyć, iż dalsza część wiedzy i umiejętności dotyczących rozwiązywania konfliktów zostanie zrealizowana na następnych zajęciach).

Praca domowa œ Nauczyciel rozdaje małe kartki i prosi o krótką, anonimową wypowiedź np. œZ kim i o co mają największe konflikty ludzie w Twoim wieku?œ  

Temat: Jak rozwiązywać konflikty?

Wprowadzenie œ nawiązanie do poprzedniego spotkania,  podanie tematu lekcji.

Rozwinięcie

a)      analiza powiększonej planszy pt. œSposoby rozwiązywania konfliktówœ,

zwrócenie uwagi na punkty 1 œ dominacja

                                               2 œ podporządkowanie

                                               3 œ kompromis

pytanie œ Czy takie sposoby rozwiązania zadawalają obie strony?

pytanie œ Jak to wygląda w punktach 4 œ kompromis

                                                            5   - współpraca 

                   pytanie œ Co jest pozytywnym sposobem rozwiązania konfliktu?

b)      Zebranie kartek z pracą domową i wyodrębnienie przy pomocy  uczniów obszarów najczęstszych konfliktów np.

                 - z rodzeństwem œ o przedmioty, pierwszeństwo

                 - z nauczycielami œ o stopnie

                         - z rodzicami œ o porządek w domu

                         - z sympatią œ o zasady savoir-vivre,u

                 (przykłady konfliktów różnią się w zależnoœci od wieku)

c)      Z obszaru z największą liczbą kartek nauczyciel wybiera przykład konfliktu tak, aby był typowy, œprawdziwyœ, oraz nie dotyczył nikogo z obecnych.

Ochotnicy odgrywają scenkę przedstawiającą konflikt i zanim pokażą jego rozwiązanie, nauczyciel zadaje pytania pomocnicze, które pomogą stronom w rozwiązaniu konfliktu. Zapisuje to na tablicy, pomaga w rozwiązaniu konfliktu.

Pytania œ Co jest dla Was  ważne? Jaki jest Wasz interes w tym konflikcie?

I etap       

 Interesy  (uświadomienie sobie, co jest dla mnie ważne,  poznanie interesu drugiej strony)

                                - interes określisz, jeœli nie potrafisz zadać więcej pytań œdlaczego?œ

II etap      

Kwestie  (określamy fragmenty problemu np. finanse, miejsce, termin itp.)

III etap   Propozycje (obu stron ) œ burza mózgów

IV etap 

Kompromis albo consensus   (ustąpienie, rezygnacja z części własnego pomysłu i zgoda na coœ)

a)      Klasę dzielimy na 4 grupy, każda grupa przedstawia problem  z innego obszaru i jego rozwiązanie, korzystając z plansz pomocniczych œCo utrudnia rozwiązanie konfliktuœ, œCo ułatwia rozwiązanie konfliktuœ, zapisu na tablicy œSposoby rozwiązywania konfliktówœ oraz œKolejne etapy rozwiązywania konfliktuœ. Wcześniej należy przypomnieć i czynić to w trakcie, iż nie chodzi o odegranie kłótni, lecz próby takiego rozmawiania, które doprowadzi do zgody, bez krzywdy dla którejœ ze stron.

3. Zakończenie:

       Nauczyciel podsumowuje najważniejsze problemy z obu lekcji. Można zaproponować, że gdyby w klasie wynikł rzeczywisty konflikt, zostanie wspólnie rozwiązany, zgodnie z nabytą wiedzą i umiejętnościami (trzeba zachować plansze).

Informacja zwrotna dla nauczyciela

Zadaje on pytania uczestnikom zajęć i prosi, by odpowiedzieli liczbą podniesionych palców

Odpowiedzi twierdzące œ pięć palców œ metoda pięciu palców.

Im więcej wątpliwoœci i przeczeń œ tym palców mniej.

1.      Czy uważasz zajęcia za interesujące?

2.      Czy poruszane zagadnienia były dla Ciebie nowe?

3.      Czy cel zajęć jest dla Ciebie jasny?

4.      Czy w  wyniku zajęć zdobyłeś wiedzę i umiejętnoœci, które ułatwią Ci życie?

VI.              Literatura pomocnicza œ dla prowadzącego:

1.      Dana D., Rozwiązywanie konfliktów, Warszawa 1993

2.      Fischer R., Ury W., Dochodząc do tak, Warszawa 1991

3.      Gordon T. Wychowanie bez porażek

4.      Grzesiuk L., Trzebińska E., Jak ludzie porozumiewają się? Warszawa 1978

Plansza    Sposoby rozwiązywania konfliktów

1. Dominacja         - rywalizacja, walka, dążenie do osiągnięcia  swoich celów nie licząc się z interesem  drugiej strony. Aby wygrać, używa się perswazji, presji i  przemocy.

2. Podporządkowanie   - ustępstwo, uległość, ugodowość, porozumienie za wszelką cenę. Strona rezygnuje z realizacji swoich celów, akceptując wygraną  przeciwnika.

3. Unikanie          - wycofanie się, rezygnacja z jakiegokolwiek działania licząc na wygaśnięcie   konfliktu, który najczęściej pozostaje jednak nierozwiązany

4. Kompromis      -  rezygnacja z części własnych celów, ambicji, dążeń w zamian za  podobną rezygnację drugiej strony.

5. Współpraca     - wspólne rozwiązywanie problemu, partnerskie współdziałanie w poszukiwaniu rozwiązań satysfakcjonujących obie strony.

                                                         Opracowała: mgr Janina Dybikowska